Σαν σήμερα 15/2: Γεννήθηκε ο Γαλιλαίος Γαλιλέι
Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι (Galileo Galilei) ήταν ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες όλων των εποχών, θεμελιωτής της πειραματικής φυσικής και της σύγχρονης αστρονομίας. Γεννήθηκε στην Πίζα της Ιταλίας και από νεαρή ηλικία έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Σπούδασε αρχικά ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, αλλά σύντομα αφοσιώθηκε στα μαθηματικά και τη φυσική.
Η συμβολή του στην αστρονομία
Η πιο διάσημη συνεισφορά του Γαλιλαίου ήταν η χρήση του τηλεσκοπίου για αστρονομικές παρατηρήσεις. Αν και το τηλεσκόπιο είχε ήδη εφευρεθεί, ο ίδιος το βελτίωσε σημαντικά και το χρησιμοποίησε για να παρατηρήσει τον νυχτερινό ουρανό. Οι ανακαλύψεις του άλλαξαν ριζικά την αντίληψη της ανθρωπότητας για το σύμπαν. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν:
- Οι τέσσερις μεγαλύτεροι δορυφόροι του Δία (Ιώ, Ευρώπη, Γανυμήδης και Καλλιστώ), γνωστοί σήμερα ως “Γαλιλαϊκοί δορυφόροι”.
- Οι φάσεις της Αφροδίτης, που επιβεβαίωναν το ηλιοκεντρικό μοντέλο του Κοπέρνικου.
- Οι ηλιακές κηλίδες, που αποδείκνυαν ότι ο Ήλιος δεν ήταν τέλειος και αμετάβλητος, όπως πίστευαν οι Αριστοτελικοί.
- Η ανώμαλη, γεμάτη κρατήρες επιφάνεια της Σελήνης, που καταρρίπτει την ιδέα ότι τα ουράνια σώματα είναι τέλεια.
Η περίφημη φράση «Κι όμως, η Γη γυρίζει»
Ο Γαλιλαίος ήταν ένθερμος υποστηρικτής του ηλιοκεντρικού μοντέλου του Κοπέρνικου, σύμφωνα με το οποίο η Γη και οι υπόλοιποι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο. Αυτό ερχόταν σε αντίθεση με την επικρατούσα γεωκεντρική θεωρία του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου, η οποία υποστηριζόταν από την Καθολική Εκκλησία.
Το 1616, η Εκκλησία καταδίκασε το ηλιοκεντρικό μοντέλο ως αιρετικό, αλλά ο Γαλιλαίος συνέχισε να το μελετά και να το υποστηρίζει. Το 1632 δημοσίευσε το έργο “Διάλογος περί των δύο κύριων παγκόσμιων συστημάτων”, στο οποίο υπερασπιζόταν το ηλιοκεντρικό σύστημα. Αυτό προκάλεσε την οργή της Ιεράς Εξέτασης, που τον κάλεσε σε δίκη το 1633.
Στη δίκη, υπό την απειλή βασανιστηρίων, αναγκάστηκε να αποκηρύξει τις απόψεις του και να δεχτεί επίσημα ότι η Γη δεν κινείται. Ωστόσο, σύμφωνα με έναν διάσημο (αν και πιθανότατα θρυλικό) μύθο, αφού αναγκάστηκε να υπογράψει την αποκήρυξη, φέρεται να μουρμούρισε: “E pur si muove” («Κι όμως, κινείται»), υποδηλώνοντας ότι η επιστημονική αλήθεια δεν μπορούσε να αλλάξει από τις επιταγές της Εκκλησίας.
Η κληρονομιά του
Μετά τη δίκη, ο Γαλιλαίος τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό, όπου και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, συνεχίζοντας να γράφει και να ερευνά. Το 1638, παρά το γεγονός ότι είχε τυφλωθεί, κατάφερε να ολοκληρώσει το σημαντικό του έργο “Δύο νέες επιστήμες”, το οποίο έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης φυσικής και της μηχανικής.
Ο Γαλιλαίος πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1642, αλλά η επιρροή του συνεχίζει να ζει μέχρι σήμερα. Οι ανακαλύψεις του βοήθησαν στην καθιέρωση της επιστημονικής μεθόδου και της εμπειρικής παρατήρησης ως βασικών αρχών της επιστήμης. Η Εκκλησία αποκατέστησε τη φήμη του αιώνες αργότερα, και το 1992 ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ αναγνώρισε επισήμως ότι η Καθολική Εκκλησία είχε κάνει λάθος στη δίκη του Γαλιλαίου.
Η φράση «Κι όμως, κινείται» παραμένει σύμβολο της αντίστασης απέναντι στον δογματισμό και της δύναμης της επιστήμης να αποκαλύπτει την αλήθεια, ανεξάρτητα από τις κοινωνικές ή θρησκευτικές προκαταλήψεις.
