Άνοια: Οι τροφές που εκτοξεύουν τον κίνδυνο

Η διατροφή μας παίζει καθοριστικό ρόλο στη γνωστική μας υγεία.

Η διατροφή μας παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας και στην πρόληψη των νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η άνοια και η νόσος Αλτσχάιμερ. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Alzheimer’s & Dementia, ορισμένες διατροφικές συνήθειες μπορούν να αυξήσουν κατά 84% τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, καθώς προάγουν τη χρόνια φλεγμονή.

Με δεδομένο ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τα περιστατικά άνοιας αναμένεται να φτάσουν τα 152 εκατομμύρια έως το 2050, η ανάγκη για αποτελεσματικά προληπτικά μέτρα είναι επιτακτική. Αν και η φαρμακευτική έρευνα έχει κάνει σημαντικά βήματα, η διατροφή φαίνεται να αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα στον περιορισμό της γνωστικής εξασθένησης.

Τροφές που προκαλούν φλεγμονή και ο κίνδυνος της άνοιας

Οι τροφές που αυξάνουν τη φλεγμονή στον οργανισμό φαίνεται πως επηρεάζουν άμεσα τον εγκέφαλο, αυξάνοντας τον κίνδυνο εκφυλιστικών ασθενειών. Αυτά τα τρόφιμα περιλαμβάνουν:

• Τηγανητά και επεξεργασμένα τρόφιμα
• Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη
• Αναψυκτικά και ροφήματα με προσθήκη ζάχαρης
• Κορεσμένα και τρανς λιπαρά

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι δίαιτες υψηλές σε τέτοιου είδους τρόφιμα οδηγούν σε αυξημένη φλεγμονή στον εγκέφαλο, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τη μνήμη, τη συγκέντρωση και τη συνολική γνωστική λειτουργία.

Αντίθετα, μια αντιφλεγμονώδης διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή και η Δίαιτα MIND, έχει συνδεθεί με καθυστέρηση της γνωστικής εξασθένησης και μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.

Η έρευνα και τα αποτελέσματα

Η πρόσφατη μελέτη εξέτασε τις διατροφικές συνήθειες 1.487 ατόμων άνω των 60 ετών, οι οποίοι δεν είχαν διαγνωστεί με άνοια κατά την έναρξή της. Η παρακολούθηση των συμμετεχόντων διήρκεσε περίπου 13 χρόνια, με διατροφικές πληροφορίες να συλλέγονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (1991-2001).

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον Δείκτη Διαιτητικής Φλεγμονής (DII), ένα εργαλείο που αξιολογεί πόσο φλεγμονώδης ή αντιφλεγμονώδης είναι μια διατροφή, λαμβάνοντας υπόψη τα θρεπτικά συστατικά και τις βιοδραστικές ενώσεις των τροφίμων.

Τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν ανησυχητικά:

• 246 άτομα εμφάνισαν άνοια κατά τη διάρκεια της μελέτης, εκ των οποίων 187 διαγνώστηκαν με νόσο Αλτσχάιμερ.
• Οι συμμετέχοντες με υψηλότερες βαθμολογίες DII, δηλαδή αυτοί που κατανάλωναν περισσότερες φλεγμονώδεις τροφές, είχαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας και νόσου Αλτσχάιμερ.
• Για κάθε μονάδα αύξησης στη βαθμολογία DII, ο κίνδυνος άνοιας από οποιαδήποτε αιτία αυξήθηκε κατά 21%, ενώ ο κίνδυνος για τη νόσο Αλτσχάιμερ αυξήθηκε κατά 20%.
• Οι άνθρωποι με την πιο ανθυγιεινή διατροφή είχαν 84% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια σε σύγκριση με εκείνους που ακολουθούσαν μια πιο υγιεινή διατροφή.

Πώς η φλεγμονή καταστρέφει τον εγκέφαλο

Η χρόνια φλεγμονή στον οργανισμό έχει αποδειχθεί ότι παίζει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών παθήσεων. Συγκεκριμένα, η αυξημένη κατανάλωση τροφών που προάγουν τη φλεγμονή:

• Ενισχύει την εγκεφαλική φλεγμονή, δημιουργώντας δυσλειτουργία στις νευρωνικές συνδέσεις.
• Συμβάλλει στο σχηματισμό πλακών αμυλοειδούς-β, μιας πρωτεΐνης που θεωρείται κύριος παράγοντας στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ.
• Αυξάνει την παραγωγή κυτοκινών, που είναι μόρια φλεγμονής τα οποία μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα εγκεφαλικά κύτταρα.

Ωστόσο, η σωστή διατροφή μπορεί να αντιστρέψει αυτές τις επιδράσεις. Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και υγιεινά λιπαρά συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής και προστατεύουν τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Ποιες τροφές προστατεύουν τον εγκέφαλο

Αν θέλετε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, είναι σημαντικό να υιοθετήσετε μια διατροφή πλούσια σε αντιφλεγμονώδη τρόφιμα. Τα πιο ωφέλιμα συστατικά περιλαμβάνουν:

• Φυτικές ίνες – Βρίσκονται σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά ολικής άλεσης.
• Βιταμίνες A, C, D, E – Ισχυρά αντιοξειδωτικά που προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα.
• Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα – Περιέχονται σε λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα), ξηρούς καρπούς και λιναρόσπορο.
• Φλαβονοειδή – Βρίσκονται σε μούρα, μαύρη σοκολάτα, τσάι και κόκκινο κρασί (με μέτρο).

Η Μεσογειακή Διατροφή, η οποία βασίζεται σε φρέσκα λαχανικά, ελαιόλαδο, ψάρια και ξηρούς καρπούς, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ευεργετική για την πρόληψη της άνοιας.

Επιλέγοντας υγιεινές διατροφικές συνήθειες, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας και να διατηρήσουμε τη γνωστική μας λειτουργία για περισσότερα χρόνια. Αν θέλουμε να προστατεύσουμε το μυαλό μας, πρέπει να ξεκινήσουμε από το πιάτο μας.