Σαν σήμερα 19/2: Πέθανε ο Ουμπέρτο έκο

Σαν σήμερα, 19 Φεβρουαρίου 2016, έφυγε από τη ζωή ο Ουμπέρτο Έκο. Ο Έκο (Umberto Eco), ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους του 20ού και 21ου αιώνα, πέθανε στο σπίτι του στο Μιλάνο, ύστερα από μάχη με τον καρκίνο. Η απώλειά του σήμανε το τέλος μιας μοναδικής πορείας στη λογοτεχνία, τη σημειολογία και τη φιλοσοφία, αφήνοντας όμως πίσω του ένα τεράστιο έργο που συνεχίζει να εμπνέει.

Ο τελευταίος φιλόσοφος-αφηγητής

Ο Έκο υπήρξε ένας πραγματικός «άνθρωπος της Αναγέννησης» στη σύγχρονη εποχή. Συνδύαζε τη βαθιά γνώση της μεσαιωνικής ιστορίας, τη θεωρία της σημειολογίας και τη φιλοσοφική σκέψη με την αφηγηματική δεινότητα ενός μεγάλου μυθιστοριογράφου. Τα έργα του, τόσο τα ακαδημαϊκά όσο και τα λογοτεχνικά, αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για μελετητές, συγγραφείς και αναγνώστες παγκοσμίως.

Η κληρονομιά του

Η πιο γνωστή του λογοτεχνική δημιουργία, “Το Όνομα του Ρόδου” (1980), παραμένει ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Το έργο αυτό, όπως και τα επόμενα μυθιστορήματά του, όπως “Το Εκκρεμές του Φουκώ”, “Μπαουντολίνο” και “Το Κοιμητήριο της Πράγας”, έδειξαν την ικανότητά του να υφαίνει σύνθετες ιστορίες με ιστορικές, φιλοσοφικές και σημειολογικές προεκτάσεις.

Εκτός από τη λογοτεχνία, ο Έκο υπήρξε κορυφαίος σημειολόγος και θεωρητικός της επικοινωνίας. Η μελέτη του για τα μέσα ενημέρωσης, τη γλώσσα και τη δύναμη της αφήγησης επηρέασε τη σύγχρονη σκέψη και βοήθησε στη διαμόρφωση της θεωρίας της σημειολογίας ως ξεχωριστού επιστημονικού πεδίου.

Η ματιά του στον κόσμο

Ο Έκο δεν ήταν μόνο ένας μελετητής των κειμένων αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός απέναντι στη μαζική κουλτούρα, την παραπληροφόρηση και τον λαϊκισμό, θεωρώντας ότι η κριτική σκέψη είναι το ισχυρότερο όπλο ενάντια στον φανατισμό και τη χειραγώγηση. Το έργο του “Πώς να χρησιμοποιούμε τη λογοτεχνία” και τα κριτικά του κείμενα αναδεικνύουν τη σημασία της ανάγνωσης και της κατανόησης των κειμένων σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορίες.

Ένας στοχαστής που ζει μέσα από τα βιβλία του

Ο θάνατός του σήμανε το τέλος μιας φυσικής παρουσίας, αλλά το πνεύμα του παραμένει ζωντανό στα βιβλία και στις ιδέες του. Όπως έλεγε ο ίδιος: “Τα βιβλία δεν γράφονται για να είναι αληθινά, αλλά για να κατανοούμε την αλήθεια”. Με αυτόν τον τρόπο, ο Ουμπέρτο Έκο συνεχίζει να μας βοηθά να ερμηνεύουμε τον κόσμο, να αμφισβητούμε τις βεβαιότητες και να αναζητούμε το νόημα πέρα από τις λέξεις.